Xuất khẩu tôm và cá tra giảm mạnh trong quý 1/2023
Ba tháng đầu năm của quí I/2023, do tiếp tục bị ảnh hưởng của tình hình lạm phát khiến nhu cầu nhập khẩu thuỷ hải sản giảm và chi phí đầu vào cũng tăng cao. Chính vì vậy, hoạt động của ngành thuỷ sản khá trầm lắng.
Nguyên liệu tôm chân trắng Việt Úc tươi ngon tạo nên cảm hứng cho ẩm thực Việt
Theo Tổng cục Thống kê, sản lượng thuỷ sản tháng 3/2023 ước đạt 703,8 nghìn tấn, tăng 1,5% so cùng kỳ năm trước. Sản lượng thu hoạch cá tra trong tháng 3/2023 tiếp tục tăng khá so với cùng kỳ năm ngoái do Trung Quốc đã mở cửa thông quan cho nhiều mặt hàng nông sản xuất khẩu của Việt Nam, cùng với đó, giá cá tra duy trì ổn định ở mức cao. Tính chung quý I/2023, sản lượng thuỷ sản ước đạt 1.889,2 nghìn tấn, tăng 1,4% so với cùng kỳ năm trước.
Mặc dù sản lượng thuỷ sản nuôi trồng vẫn tăng, nhưng theo VASEP, hiện giá thức ăn chăn nuôi thuỷ sản tăng cao kỷ lục và không ổn định, trong khi xuất khẩu giảm, tiêu thụ đầu ra khó khăn. Người nuôi tôm và cá tra đang lâm vào tình trạng thua lỗ hoặc hoà vốn. Thực tế hiện nay, khô đậu tương là mặt hàng nguyên liệu chính, chiếm 80 – 90% giá thành thức ăn nuôi thuỷ sản và thức ăn chăn nuôi. Tuy nhiên mặt hàng này đang có giá nhập khẩu cao và không được hưởng cơ chế giảm thuế nhập khẩu như lúa mì và ngô, theo như nghị định 101/NĐ – CP ngày 15/11/2021 của Chính phủ.
Chương trình Gala Dinner tại tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu tối 30/3/2023
Về hoạt động xuất khẩu, nửa đầu tháng 3/2023, kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản của Việt Nam giảm 23% so với cùng kỳ năm 2022. Luỹ kế từ đầu năm đến ngày 15/3, Việt Nam xuất khẩu thuỷ sản đạt 1,4 tỷ USD, giảm 27%. Trong đó, tôm là mặt hàng xuất khẩu chủ lực thì quý I/2023 lại là mặt hàng có mức giảm mạnh nhất, tới 40%, tương ứng trị giá 335 triệu USD; tiếp đến là cá tra giảm 38%, tương ứng trị giá 109 triệu USD; cua ghẹ và giáp xác khác giảm 46%,…
Theo các chuyên gia, để đạt được các mục tiêu về xuất khẩu và nâng cao giá trị ngành thuỷ sản, đặc biệt là ngành hàng tôm và cá tra là những ngành hàng chủ lực của xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam, các doanh nghiệp cần tổ chức lại khâu sản xuất, liên kết nâng cao chuỗi giá trị sản phẩm và có cách tiếp cận mới trong khâu chế biến nguyên liệu nâng tầm xuất khẩu thuỷ sản Việt trong giai đoạn khó khăn như hiện nay. Trong đó chú trọng vào việc gia tăng giá trị xuất khẩu các sản phẩm thuỷ sản như cá tra và tôm hướng đến giá trị văn hoá và tri thức.
Đồng thời, sự khác biệt trong văn hoá ẩm thực giữa Việt Nam và các quốc gia khác chính là một trong những rào cản đối với tư duy sản xuất, chế biến và xuất khẩu của Việt Nam. Phần lớn các công ty xuất khẩu tôm và cá tra của Việt Nam nói riêng và ngành hàng thuỷ sản cả nước nói chung còn tập trung vào xuất khẩu sản phẩm thô. Quan điểm về việc sản xuất các sản phẩm tinh chế còn khá mới mẻ trong ngành thuỷ sản.
Hướng đến văn hoá và tri thức trong nâng cao giá trị xuất khẩu ngành hàng tôm và cá tra Việt Nam
Kinh doanh gắn với văn hoá không còn là vấn đề mới trong ngành xuất khẩu, tuy vậy, việc thay đổi thói quen và tập quán để vươn lên tầm văn hoá chung của nhân loại là những thách thức không nhỏ đối với các nước phát triển và các nhà xuất khẩu nhiều tham vọng.
Khi nói đến hàm lượng giá trị trong xuất khẩu, người ta thường nói đến sự đồng đều của sản phẩm, tính an toàn, sự hấp dẫn hay năng lượng mà nó cung cấp cho con người cũng như giá thành. Song thực tế thì hàm lượng văn hoá và tri thức trong các sản phẩm xuất khẩu là yếu tố quan trọng, giữ vai trò quyết định góp phần nên sự thành công của sản phẩm xuất khẩu. Đơn cử như việc chúng ta xuất khẩu các sản phẩm ngành hàng tôm và cá tra vào thị trường các nước Hồi giáo, nếu không tuân thủ những giá trị văn hoá đặc trưng của đạo Hồi thì chúng ta lập tức bị đào thải bất chấp các yếu tố về giá thành hay sự đồng đều, đẹp mắt của sản phẩm.
Những giá trị vật chất luôn gắn với văn hoá và tri thức. Hay nói đơn giản là vật chất tự nhiên khi được sáng tạo qua bàn tay con người thì chúng trở thành các sản phẩm văn hoá, tri thức mang đặc trưng của các cộng đồng, dân tộc. Một con cá tra hay con tôm đánh bắt trong tự nhiên nó có rất ít dấu ấn của văn hoá, ngoại trừ chúng ta đề cập đến phương thức đánh bắt. Nhưng con cá tra đó, con tôm đó sẽ trở thành giá trị kết tinh văn hoá và tri thức thông qua phương thức sơ chế, chế biến, vận chuyển, nấu nướng và trình bày, cũng như không gian ẩm thực và sự hoà trộn món ăn từ con cá tra đó, con tôm đó với các món ăn khác. Bởi mỗi dân tộc sẽ có những phương thức và tập quán chế biến ẩm thực khác hẳn nhau.
Sự khác biệt trong văn hoá ẩm thực Việt Nam so với rất nhiều nước khác, rất dễ nhìn thấy, đó chính là người Việt Nam chúng ta thường đề cao thực phẩm tươi sống, chưa qua chế biến hoặc chế biến ít. Chẳng hạn khi chúng ta đi chợ, thì sự khác biệt cực kỳ lớn, dễ dàng nhận thấy giữa con tôm, con cá sông với con tôm, con cá vừa bị chết. Giá của con tôm, con cá sống thường cao hơn 60 – 80%. Điều này khá đi ngược lại tại nhiều nước phát triển trên thế giới, những loại tôm cá còn sống, chưa được chế biến lại rất rẻ, chỉ được xem như nguyên liệu, và những sản phẩm được chế biến lại có giá thành cao gấp 3 – 4 lần. Yếu tố “tươi sống” không được đề cao quá mức như thói quen ẩm thực của người Việt Nam mà chính giá trị chế biến của người đầu bếp mới quyết định giá trị món ăn.
Thói quen ẩm thực của người Việt Nam mà chính giá trị chế biến của người đầu bếp mới quyết định giá trị món ăn.
Chuyển đổi nhận thức và tiếp cận với khái niệm “Xuất khẩu văn minh”
Theo thống kê của VASEP thì “so với chế biến sản phẩm thô, việc chế biến sản phẩm tinh chế tiết kiệm được khoảng 40% lượng nguyên liệu, giá bán cao hơn 40 – 50%, nên lợi nhuận sẽ thu về cao hơn. Bên cạnh đó, sản xuất hàng tinh chế còn hạn chế được lượng chất thải nên giảm thiểu ô nhiễm môi trường”.
Trong thị trường xuất khẩu thuỷ sản giờ đây, ngoài xuất khẩu thuỷ sản dưới dạng nguyên liệu thô, người ta ngày càng quan tâm đến việc xuất khẩu các sản phẩm thuỷ sản dưới dáng một sản phẩm chứa giá trị văn hoá và tri thức, đã qua chế biến, có thương hiệu, được đảm bảo các tiêu chí tốt về chế biến và phụ gia.
Trước đây Việt Nam chủ yếu chỉ xuất khẩu các sản phẩm dưới dạng đông block, nhưng theo VASEP, “hiện nay tỷ lệ sản phẩm giá trị gia tăng ngày càng tăng, đến nay ước khoảng 35%”. Nói như vậy không hẳn đã là toàn diện cho cả nền xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam. Bởi, một số mặt hàng chủ lực vẫn còn tình trạng xuất khẩu thô. Chẳng hạn sản phẩm cá tra fillet đông lạnh chiến đến trên 95% (fillet, nguyên con, cắt khúc). Và xuất khẩu cá tra cũng chính là mặt hàng lợi nhuận không cao, độ ổn định chưa đảm bảo, còn gặp nhiều khó khăn trong ngành thuỷ sản hiện nay.
Tháng 12/2022, tại Lễ hội Cá tra Hồng Ngự - Đồng Tháp, lần I tổ chức tại “thủ phủ cá tra”, Thành phố Hồng Ngự, nhiều quan khách thực sự bất ngờ trước sự hoành tráng, tinh tế và sang trọng khi tham gia “Yến tiệc cá tra Hồng Ngự”, một trong những sự kiện tạo ấn tượng nhất tại Lễ hội cá tra lần I/2022. Một thực đơn hoàn toàn từ nguyên liệu cá tra Hồng Ngự nâng tầm đẳng cấp 5 sao, được chế biến tài tình, kết hợp với các sản vật khác của tỉnh Đồng Tháp như: Sen, Quýt hồng, hủ tiếu Sa Đéc, Xoài Cao Lãnh, Ớt Thanh Bình,…của các đầu bếp chuyên nghiệp, trong không gian ngoài trời cùng dàn nhạc giao hưởng, hoà quyện cùng rượu vang trắng thượng hạng, được bày trí theo phong cách Âu khiến tất cả những người tham dự đều vỡ oà cảm xúc trước những giá trị văn hoá, tri thức từ cá tra mà trước giờ chưa hình dung và trải nghiệm. Cũng đồng thời tại Lễ hội này, lãnh đạo Thành phố Hồng Ngự đã đột phá khi phối hợp cùng Viện Nghiên cứu ứng dụng Khoa học công nghệ và Đào tạo Mekong, Hiệp hội Ẩm thực Nhật Bản – Việt Nam mà cụ thể là Ông Matsuo Tomoyuki – Đại sứ ẩm thực Nhật – Việt, Chủ tịch Hiệp hội Ẩm thực Nhật Bản – Việt Nam nghiên cứu thành công và chế biến, trình diễn lần đầu tiên tại Việt Nam và trên thế giới món Cá tra Hồng Ngự - Đồng Tháp theo phong cách Nhật Bản, đó chính là sushi Cá tra Hồng Ngự, sushi từ cá nước ngọt do Doanh nghiệp thuỷ sản Hai Nắm cung ứng.
Ông Lê Hà Luân – Bí thư Thành phố Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp
Ông Lê Hà Luân – Bí thư Thành phố Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp chia sẻ: Tiếp nối từ những thành công của Lễ hội Cá tra Hồng Ngự - Đồng Tháp lần I/2022, Thành phố Hồng Ngự cùng các đơn vị đối tác đang có các kế hoạch thúc đẩy giá trị thương hiệu xuất khẩu của cá tra Hồng Ngự từ nguyên liệu thô hướng đến các sản phẩm xuất khẩu mang hàm lượng tri thức và văn hoá bằng chính nghệ thuật ẩm thực phù hợp với từng thị trường xuất khẩu trọng điểm của cá tra hiện nay. Chúng tôi xem đây là một trong những giải pháp hiệu quả nhằm góp phần tạo nên một sự nhận diện mới về sản phẩm cá tra Hồng Ngự so với trước đây. Đồng thời, chúng tôi cũng đang bàn thảo nhiều chương trình đột phá để đưa sản phẩm cá tra xuất khẩu trở thành nguyên liệu chính của những cuộc thi ẩm thực lớn mang tầm cỡ quốc gia, quốc tế, thông qua đó tạo nên hệ giá trị văn hoá và tri thức cho cá tra Hồng Ngự vươn ra biển lớn
Rõ ràng, việc sản xuất và xuất khẩu các sản phẩm giá trị gia tăng mang hàm lượng văn hoá ẩm thực cao đang được chú ý hơn, nhưng vẫn còn là điều khá mới mẻ đối với các địa phương và nhà máy Việt Nam. Nhiều nơi vẫn quan niệm việc sản xuất các sản phẩm này dường như là để tiêu thụ những sản phẩm phụ phẩm, những sản phẩm chất lượng kém để tăng thêm nguồn thu. Còn những sản phẩm tốt nhất lại dùng cho xuất khẩu thô nhằm dễ tiêu thu.
Muốn xuất khẩu các sản phẩm mang hàm lượng giá trị văn hoá ẩm thực cao, đặc biệt là với các sản phẩm đặc trưng của Việt Nam như cá tra và tôm sú, đòi hỏi các nhà máy phải thay đổi sang hướng sản xuất các sản phẩm tinh chế mang nhiều giá trị “chất xám” hơn. Đây cũng là hướng đi mà Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và VASEP khuyến nghị trong thời gian qua. Song, để có một nền xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam vinh danh các sản phẩm tinh chế thì chủ trương chung và quy hoạch chung chưa đủ, địa phương, vùng nguyên liệu và các doanh nghiệp còn phải có được những chính sách ưu đãi đặc biệt về vốn vay, về đầu tư cơ sở ban đầu, xây dựng các thương hiệu mạnh,…
Ông Vũ Trí Đức – Phó TGĐ Điều hành Tập đoàn Việt Úc
Nhờ nguyên liệu đầu vào là con tôm sạch kết hợp với các công nghệ tiên tiến hàng đầu thế giới, Nhà máy chế biến thủy sản Việt Úc đã sản xuất ra những sản phẩm tôm chế biến giá trị gia tăng đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe nhất từ những thị trường nhập khẩu khó tính như Mỹ, Nhật Bản và châu Âu
Theo Ông Vũ Trí Đức – Phó TGĐ Điều hành Tập đoàn Việt Úc thì việc xây dựng mới một nhà máy sản xuất sản phẩm giá trị gia tăng sẽ tiêu tốn lượng vốn gấp 6-7 lần so với xây dựng một nhà máy chế biến xuất khẩu sản phẩm thô. Mặc dù lợi nhuận có thể tăng lên 20 – 25% so với xuất khẩu thô, song việc thay đổi từ công nghệ sơ chế sang công nghệ tinh chế, đòi hỏi một nguồn vốn mới và nguồn nhân lực, nghệ thuật kinh doanh mới. Từ đó ông Đức cho rằng, ngành thuỷ sản cần có những cú hích đầu tư xứng đáng từ Chính phủ cho lĩnh vực xuất khẩu sản phẩm tinh chế mang nhiều giá trị văn hoá và tri thức.
Vài món ngon được chế biến từ thủy sản tại Gala Dinner :
Tối ngày 30/3, tại tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đã diễn ra chương trình Gala Dinner với chủ đề “Đưa thuỷ sản Việt lên bàn tiệc thế giới”. Đây là hoạt động trước thềm hội thảo “Phát triển chuỗi liên kết – Nâng tầm thương hiệu thuỷ sản Việt Nam” do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, VASEP, UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu và báo Tuổi trẻ tổ chức vào 31/3. Chương trình Gala Dinner đã quy tụ nhiều chuyên gia ẩm thực, đầu bếp chuyên nghiệp trong nước và quốc tế trực tiếp chế biến, phô diễn tài nghệ nấu nướng thông qua nguyên liệu thuỷ sản Việt Nam như: cá tra Hồng Ngự, tôm Việt Úc (Bạc Liêu), cua Cà Mau, hàu Long Sơn, tôm hùm Sông Cầu. Tại sự kiện này, một lần nữa, đại sứ ẩm thực Nhật – Việt, chủ tịch Hiệp hội Ẩm thực Nhật Bản – Việt Nam, ông Matsuo Tomoyuki phối hợp cùng Viện ứng dụng KHCN và Đào tạo Mekong khiến thực khách hoàn toàn bất ngờ với món ăn độc đáo được chế biến từ cá tra Hồng Ngự được cung ứng từ doanh nghiệp thuỷ sản Hai Nắm và tôm thẻ chân trắng Bạc Liêu của Tập đoàn Việt Úc theo phong cách Nhật Bản với phiên bản hoàn toàn mới lạ, hấp dẫn và cực kỳ ngon miệng.
BTV
Tags:
kinh doanh
,
tiêu điểm
Bài viết đóng góp, xin gửi về email:
giadinhtieudung@gmail.com
